Archiwum Państwowe w Łodzi - Wystawy

W 2021 r. Archiwum Państwowe w Łodzi (APŁ) obchodzi 95 lat działalności. Instytucję oficjalnie powołano do życia z dniem 1 stycznia 1950 r. Wiązało się to z przeniesieniem siedziby Archiwum Państwowego w Piotrkowie do naszego miasta. Wcześniej w 1948 r. uruchomiono Oddział w Łodzi Archiwum Państwowego w Piotrkowie, które utworzone było w 1919 r. W dniu 29 marca 1951 r. wydano dekret o archiwach państwowych, organizujący sieć archiwów państwowych i centralnych. Zarządzeniem Prezesa Rady Ministrów z dnia 8 czerwca 1951 r. w sprawie przejęcia archiwów miejskich przez Naczelną Dyrekcję Archiwów Państwowych włączono do APŁ byłe Archiwum Miejskie w Łodzi. Placówkę tą utworzono z początkiem 1926 r., jako archiwum samorządowe o zasobie historycznym. Do października 1937 r. funkcjonowało ono pod nazwą Archiwum Akt Dawnych miasta Łodzi.

W powszechnej świadomości wojna polsko-bolszewicka z lat 1919–1921 kojarzona jest przede wszystkim z Bitwą Warszawską 1920 r., zwłaszcza jej wybranymi epizodami, jak krwawe boje pod Radzyminem i Ossowem oraz osobami Naczelnego Wodza Józefa Piłsudskiego, twórcy Armii Ochotniczej gen. Józefa Hallera czy bohaterskiego kapelana Wojska Polskiego ks. Ignacego Skorupki. W dalszej kolejności przywoływana jest pamięć o zajęciu Kijowa, heroicznej obronie Zadwórza oraz wygranych bitwach pod Komarowem i nad Niemnem (szerzej zob. wystawa pt. „18. decydująca bitwa w dziejach świata”).

Z okazji przypadającej 18 maja br. setnej rocznicy urodzin papieża Jana Pawła II zachęcamy do zapoznania się z okolicznościową "jednodniówką", prezentującą niektóre z pochodzących z zasobu Archiwum Państwowego w Łodzi materiałów, związanych z osobą papieża-Polaka.

Po odzyskaniu niepodległości władze odrodzonego Państwa Polskiego stanęły przed trudnym zadaniem ujednolicenia trzech odrębnych systemów szkolnictwa, będących pozostałością okresu zaborów. Jeszcze w czasie trwania I wojny światowej Tymczasowa Rada Stanu w Królestwie Polskim wydała dekret o tymczasowej organizacji szkolnictwa elementarnego, podkreślając konieczność wprowadzenia obowiązku szkolnego. Podstawą prawną realizacji tego postulatu stał się dekret Tymczasowego Naczelnika Państwa Józefa Piłsudzkiego z dnia 7 lutego 1919 r., który wprowadził na obszarze byłego zaboru rosyjskiego obowiązkową siedmioletnią naukę dla wszystkich dzieci w wieku szkolnym, w bezpłatnej szkole powszechnej.

Zakończenie I wojny światowej przyniosło Polsce upragnioną niepodległość. Jednak wskrzeszone po 123 latach niewoli państwo nie miało granic. Należało je dopiero wywalczyć. Polacy walkę tę prowadzili dwutorowo. Z jednej strony były to działania dyplomatyczne polskiej delegacji pod przewodnictwem Romana Dmowskiego i Ignacego Jana Paderewskiego na konferencji pokojowej w Wersalu, z drugiej — wysiłki orężne polskiego żołnierza, prowadzone na wszystkich niemal odcinkach odradzającego się państwa polskiego. Pokojowe ustalenie granic Rzeczypospolitej okazało się bowiem niemożliwe. Polskie dążenia do odbudowy kraju spotkały się ze zbrojnym oporem ze strony sąsiadów, którzy również pragnęli korzystnych dla siebie granic na powojennej mapie Europy.