Archiwum Państwowe w Łodzi - Wystawy

„(…) Kobieto, królowo, szatanie, aniele,
Motylu, głazie, kwiecie,
Duchu z niebios w ludzkim ciele,
Nie ze świata, a na świecie
Niepoznana, niepojęta,
Odmienna i jednakowa,
I słaba i nieugięta,
Niewolnica i królowa (…)”.

Józef Ignacy Kraszewski

W powszechnej świadomości Łódź kojarzy się z takimi słynnymi nazwiskami jak: Tuwim, Rubinstein, Poznański, Strzemiński czy Karski. Warto jednak pamiętać, że nie tylko mężczyźni tworzyli historię miasta. Swój trwały i znaczący ślad pozostawiły w niej również kobiety.

W 2021 r. Archiwum Państwowe w Łodzi (APŁ) obchodzi 95 lat działalności. Instytucję oficjalnie powołano do życia z dniem 1 stycznia 1950 r. Wiązało się to z przeniesieniem siedziby Archiwum Państwowego w Piotrkowie do naszego miasta. Wcześniej w 1948 r. uruchomiono Oddział w Łodzi Archiwum Państwowego w Piotrkowie, które utworzone było w 1919 r. W dniu 29 marca 1951 r. wydano dekret o archiwach państwowych, organizujący sieć archiwów państwowych i centralnych. Zarządzeniem Prezesa Rady Ministrów z dnia 8 czerwca 1951 r. w sprawie przejęcia archiwów miejskich przez Naczelną Dyrekcję Archiwów Państwowych włączono do APŁ byłe Archiwum Miejskie w Łodzi. Placówkę tą utworzono z początkiem 1926 r., jako archiwum samorządowe o zasobie historycznym. Do października 1937 r. funkcjonowało ono pod nazwą Archiwum Akt Dawnych miasta Łodzi.

W powszechnej świadomości wojna polsko-bolszewicka z lat 1919–1921 kojarzona jest przede wszystkim z Bitwą Warszawską 1920 r., zwłaszcza jej wybranymi epizodami, jak krwawe boje pod Radzyminem i Ossowem oraz osobami Naczelnego Wodza Józefa Piłsudskiego, twórcy Armii Ochotniczej gen. Józefa Hallera czy bohaterskiego kapelana Wojska Polskiego ks. Ignacego Skorupki. W dalszej kolejności przywoływana jest pamięć o zajęciu Kijowa, heroicznej obronie Zadwórza oraz wygranych bitwach pod Komarowem i nad Niemnem (szerzej zob. wystawa pt. „18. decydująca bitwa w dziejach świata”).

Z okazji przypadającej 18 maja br. setnej rocznicy urodzin papieża Jana Pawła II zachęcamy do zapoznania się z okolicznościową "jednodniówką", prezentującą niektóre z pochodzących z zasobu Archiwum Państwowego w Łodzi materiałów, związanych z osobą papieża-Polaka.

Po odzyskaniu niepodległości władze odrodzonego Państwa Polskiego stanęły przed trudnym zadaniem ujednolicenia trzech odrębnych systemów szkolnictwa, będących pozostałością okresu zaborów. Jeszcze w czasie trwania I wojny światowej Tymczasowa Rada Stanu w Królestwie Polskim wydała dekret o tymczasowej organizacji szkolnictwa elementarnego, podkreślając konieczność wprowadzenia obowiązku szkolnego. Podstawą prawną realizacji tego postulatu stał się dekret Tymczasowego Naczelnika Państwa Józefa Piłsudzkiego z dnia 7 lutego 1919 r., który wprowadził na obszarze byłego zaboru rosyjskiego obowiązkową siedmioletnią naukę dla wszystkich dzieci w wieku szkolnym, w bezpłatnej szkole powszechnej.