Archiwum Państwowe w Łodzi - Wystawy

Starodruki, czyli publikacje z okresu od wynalezienia druku (ok. 1450 r.) do końca XVIII stulecia, ze  względu na szczególny sposób magazynowania, opracowywania, udostępniania, konserwacji i ochrony, tradycyjnie zalicza się do zbiorów specjalnych, wyodrębnionych z ogólnego zespołu dokumentów w bibliotekach, w archiwach czy muzeach. Ich wartość zabytkowa i unikatowy charakter, wzbogacone częstokroć fascynującą treścią i kształtem artystycznym, sprzyjają tworzeniu wyjątkowych kolekcji. Z tego powodu te zabytkowe obiekty są niedostępne dla ogółu ponieważ nieograniczona prezentacja tych dokumentów naruszałaby nadrzędną zasadę dbałości o ich bezpieczeństwo.

Geneza powstania

Klęska Napoleona przekreśliła polskie nadzieje wybicia się na niepodległość u boku Francuzów. Na kongresie wiedeńskim (1814–1815), mającym przywrócić przedrewolucyjny i przednapoleoński ład w Europie, zwycięskie mocarstwa usankcjonowały osiemnastowieczne rozbiory Rzeczypospolitej, dokonując jedynie korekty w podziale jej ziem między zaborców. Car Aleksander I nie chciał jednak mścić się na Polakach – niedawnych sojusznikach Bonapartego i potraktował ich przychylnie, decydując się na utrzymanie polskiego organizmu państwowego. Z okrojonego terytorialnie Księstwa Warszawskiego, którego ¼ ziem scedowana została na rzecz Prus i Austrii, utworzył zależne od Rosji Królestwo Polskie.

Przez wiele lat atrakcją Międzynarodowego Dnia Archiwów w Łodzi była możliwość zwiedzania wieży zabytkowego ratusza będącego siedzibą centrali Archiwum Państwowego w Łodzi. Stoi on przy placu Wolności 1 u wylotu ulicy Piotrkowskiej.

„(…) Kobieto, królowo, szatanie, aniele,
Motylu, głazie, kwiecie,
Duchu z niebios w ludzkim ciele,
Nie ze świata, a na świecie
Niepoznana, niepojęta,
Odmienna i jednakowa,
I słaba i nieugięta,
Niewolnica i królowa (…)”.

Józef Ignacy Kraszewski

W powszechnej świadomości Łódź kojarzy się z takimi słynnymi nazwiskami jak: Tuwim, Rubinstein, Poznański, Strzemiński czy Karski. Warto jednak pamiętać, że nie tylko mężczyźni tworzyli historię miasta. Swój trwały i znaczący ślad pozostawiły w niej również kobiety.

W 2021 r. Archiwum Państwowe w Łodzi (APŁ) obchodzi 95 lat działalności. Instytucję oficjalnie powołano do życia z dniem 1 stycznia 1950 r. Wiązało się to z przeniesieniem siedziby Archiwum Państwowego w Piotrkowie do naszego miasta. Wcześniej w 1948 r. uruchomiono Oddział w Łodzi Archiwum Państwowego w Piotrkowie, które utworzone było w 1919 r. W dniu 29 marca 1951 r. wydano dekret o archiwach państwowych, organizujący sieć archiwów państwowych i centralnych. Zarządzeniem Prezesa Rady Ministrów z dnia 8 czerwca 1951 r. w sprawie przejęcia archiwów miejskich przez Naczelną Dyrekcję Archiwów Państwowych włączono do APŁ byłe Archiwum Miejskie w Łodzi. Placówkę tą utworzono z początkiem 1926 r., jako archiwum samorządowe o zasobie historycznym. Do października 1937 r. funkcjonowało ono pod nazwą Archiwum Akt Dawnych miasta Łodzi.