Smaki kuchni ziemiańskiej

  • Drukuj zawartość bieżącej strony
  • Zapisz tekst bieżącej strony do PDF
1 października 2012

Cóż dopiero, gdy zaczęła oprowadzać panią Barbarę po kurnikach,
gdzie stało bez liku kojców z nasadzonymi na jaja kurami, indykami,
kaczkami, perlicami – jeśli to była wiosna, lub gdy ją zawiodła do spiżarni.
Co tam były za konfitury, za gruszki w miodzie i occie, co za pikle
i korniszony, jakie rydze i grzyby w marynacie, co za konserwy z jarzyn!
Pani Barbara była tak oszołomiona, że już się nawet nie starała dochodzić,
jakim cudem pracowitości i sztuki dobywało się to wszystko z nader młodego
ogrodu. Przy stole próbowano różnorakich specjałów popijając równie
znakomitymi domowej roboty winami i wódkami, a pani Barbara nie skrywała,
że i co do smaku wszystko było wystawowe. Takich owoców smażonych,
takich tortów nie jadła i w Warszawie u Lursa, a takich wędlin
– ani nawet na Litwie. A i obrus, na którym jedli, był przez panią domu
zimowymi wieczorami ślicznie wyhaftowany.

    
Maria Dąbrowska, Noce i dnie. Tom I, Rozdział 5.

Powszechnie uważa się, że polska kuchnia narodowa ukształtowała się w XIX wieku, godząc staropolską tradycję kulinarną (rozróżnia się w niej dwa nurty: plebejski i dworski) z młodszymi wpływami kuchni francuskiej, włoskiej czy np. niemieckiej. Nowe doświadczenia kulinarne sprawiły, że rodzima kuchnia stała się bardziej wyrafinowana, lżejsza, zdrowsza i bliższa naszym współczesnym gustom. Już nie ilość i okazały wygląd potraw, ale ich świeżość, smak i staranne przygotowanie zaczęto cenić na pierwszym miejscu. Jednocześnie w wyniku podziału Rzeczypospolitej pomiędzy Rosję, Austrię i Prusy, zróżnicowaniu uległy zwyczaje kulinarne w poszczególnych dzielnicach kraju.

Większość produktów, które składały się na jadłospis kuchni ziemiańskiej pochodziła z własnych majątków szlacheckich. W ogrodach warzywnych uprawiano: kapustę, szparagi, marchew, pietruszkę, rzepę, groch, cebulę, ogórki, kalafiory, chrzan, buraki oraz ziemniaki, które upowszechniły się w całej Polsce właśnie w XIX wieku, stając się podstawowym elementem naszej tradycyjnej kuchni. W szlacheckich sadach kwitły m.in. różne odmiany jabłoni i gruszy, śliwy, wiśnie i brzoskwinie. Hodowano krowy, kozy, owce, barany, trzodę chlewną oraz rozmaity drób: kaczki, gęsi, kury, indyki. Na pańskie stoły trafiała także zwierzyna łowna, na którą polowano w sezonie łowieckim. Było to przede wszystkim ptactwo: kuropatwy, przepiórki, cietrzewie, kaczki, bekasy i derkacze, ale także zające, lisy a nawet dziki. Orientalne przyprawy i produkty takie jak herbata, kawa, cukier trzcinowy, przyprawy korzenne oraz owoce egzotyczne nabywano drogą zakupu.

W szlacheckim dworze na śniadania i kolacje jadano dania ciepłe lub zimne, w zależności od pory roku. Przykładowe śniadanie składało się z zupy z piwa, krupniku z ryżem i blin (drożdżowych placuszków). Codzienny obiad złożony był zwykle z kilku dań - zupy, mięsa z jarzynami oraz deseru. Mógł to być np.: rosół z kluskami lanymi, sztuka mięsa, frykando ze szpinakiem i szmur migdałowy (litewskie ciasteczka). Na kolacje popularne było kwaśne mleko i pierożki leniwe. W porze letniej serwowano podwieczorki z owoców, ciast i napojów, które spożywano w ogrodzie lub na werandzie.

Szczególny charakter miały posiłki przyrządzane z okazji uroczystości rodzinnych np. chrztów, wesel i styp oraz świąt kościelnych. W przypadku tych ostatnich, ich uroczyste obchodzenie było traktowane w Polsce nie tylko jako religijny, ale i narodowy obowiązek. Niepowtarzalna atmosfera towarzyszyła Świętom Bożego Narodzenia. W wigilijny wieczór pod śnieżnobiały obrus wkładano sianko na pamiątkę stajenki betlejemskiej. Przy blasku świec, ustawionych w srebrnych lichtarzach, domownicy łamali się opłatkiem i zasiadali do wspólnej wieczerzy. Liczba potraw była ściśle określona, miało ich być dwanaście na pamiątkę dwunastu apostołów. Dania były postne. Popularne były zupy: migdałowa z rodzynkami, grzybowa i barszcz z uszkami. Ważne miejsce w wigilijnym menu odgrywały ryby: śledzie, karp w różnej postaci np. z chrzanem lub majonezem czy szczupak z szafranem. Podawano również kapustę z grzybami, gołąbki z kapusty i kaszy gryczanej oraz pierożki. Na deser serwowano placuszki z miodem i makiem, kutię z ziaren pszenicy i makowca. Do szklanic rozlewano kompot z suszonych śliwek.

Równie uroczyście obchodzono Święta Wielkanocne. Stół nakrywano białym obrusem i stawiano na nim postument porosły rzeżuchą, na którym umieszczano baranka. Obok postumentu stawiano piramidę kolorowych pisanek, chleb, sól i masło. Wokół rozkładano torty, mazurki i baby wielkanocne. Na wypiekach pisano lukrem "Wesołego Alleluja". Półmiski pełne były błyszczących od tłuszczu różnych rodzajów kiełbas, kiszek pasztetowych, polędwic i szynek. Wielkanocny jadłospis uzupełniały: prosię pieczone z jajkiem w ryjku, pieczone indyki i wszelakie inne mięsiwa. Przy tak suto zastawionym stole biesiadowano w dużym rodzinnym gronie.

Od początku XIX wieku kultywowany był obyczaj dekorowania stołu zastawą stołową, która zaczęła przypominać nam współczesną. Do spożywania posiłków używano kompletu sztućców podstawowych. Upowszechnił się widelec, który przez wiele stuleci używany był głównie do nakładaniu potraw. Wprowadzono także zwyczaj stopniowego podawania przez służbę posiłków na stół, dzięki czemu nie stygły przedwcześnie, zachowując właściwą temperaturę. Ziemianie przywiązywali dużą wagę do estetyki stołu i serwowanych potraw. Wykrochmalone obrusy, wazony pełne kwiatów, patery z owocami, piękne serwisy obiadowe, kieliszki i sztućce świadczyły o pozycji społecznej gospodarzy, ich wysokim statusie materialnym i wytworności. Warto zwrócić uwagę na modne wówczas zdobnictwo zastawy stołowej; w I ćwierćwieczu XIX wieku pojawiły się na porcelanowych filiżankach, spodkach i talerzach motywy patriotyczne: portrety narodowych bohaterów np. księcia Józefa Poniatowskiego i Tadeusza Kościuszki.

Obowiązujący w XIX stuleciu savoir vivre krytykował przesadne łakomstwo, tak charakterystyczne dla epoki saskiej. Zalecał w to miejsce powolne jedzenie małymi kęsami. Niedopuszczalne było wycieranie rąk w obrus. Źle widziane było także mówienie z pełnymi ustami, choć sama rozmowa przy stole była pożądana. Wspólne posiłki miały bowiem nie tylko na celu zaspokojenie głodu i miłe spędzenie czasu, były także okazją do rozmowy w trakcie której omawiano bieżące sprawy rodzinne i dyskutowano na tematy polityczne, dotyczące kraju i narodu.

Popularnym źródłem wiedzy kulinarnej w XIX wieku stały się pisma kobiece, zawierające stałe rubryki poświęcone prowadzeniu gospodarstwa domowego, poradniki domowe i książki kucharskie. Te ostatnie oprócz przepisów zawierały także porady dotyczące gotowania, prowadzenia spiżarni czy racjonalnego odżywiania. Do najpopularniejszych autorów książek kucharskich należeli wówczas: Jan Szyttler, Bronisława Leśniewska i Lucyna Ćwierczakiewiczowa, która zabiegała o podniesienie kultury kulinarnej wśród rodaków, organizowała wystawy kucharskie i prowadziła kursy gospodarstwa domowego. Oczywiście nadal bardzo istotną rolę odgrywała tradycja ustna; tak jak w poprzednich epokach przepisy kuchenne były przekazywane w rodzinie z pokolenia na pokolenie.

Przygotowana przez Archiwum Państwowe w Łodzi internetowa wystawa Smaki kuchni ziemiańskiej poświęcona jest fragmentowi historii kultury kulinarnej naszego kraju. Prezentuje archiwalia z II połowy XIX wieku i początku ubiegłego stulecia, odnalezione w zespołach archiwów rodzinno-majątkowych z zasobu APŁ. Dodatkowo znalazły się na niej materiały zaczerpnięte z ówczesnej prasy, przechowywanej w księgozbiorze biblioteki łódzkiego Archiwum.

Wystawa składa się z trzech części. Pierwsza poświęcona jest menu rodziny ziemiańskiej i pokazuje różnorodne dokumenty informujące jakie artykuły, produkty żywnościowe i potrawy spożywano w szlacheckim dworze. Druga, obszerniejsza część prezentacji przedstawia ówczesne przepisy kulinarne, które ułożono z podziałem według rodzajów dań. Dotyczą one: zup, wędlin i potraw mięsnych, przystawek, przetworów, ciast i innych słodkości oraz napojów. Na koniec zostały zaprezentowane ryciny i fotografie związane z tematyką kulinarną.

Zapraszamy do obejrzenia naszej wystawy, życząc Wszystkim zainteresowanym inspirującej lektury, która - mamy taką nadzieję - zaowocuje nowymi-dawnymi pomysłami w codziennej kuchni domowej*.

* Za kalendarzem Czas z roku 1904 podajemy przeliczenia dawnych jednostek objętości i masy, które występują w publikowanych przez nas przepisach kulinarnych - na miary i wagi stosowane współcześnie: 1 garniec = 4 kwartom czyli 4 litrom; 1 kwarta = 4 kwaterkom czyli 1 litrowi; 1 kwaterka to 0,25 litra; 1 funt = 32 łutom czyli ok. 0,4 kilograma; 1 łut to ok. 13 gramów (Zbiory biblioteczne APŁ, sygn. 2294/L, Czas. Kalendarz na rok 1904, Łódź 1903, s. 135b).

Autor: Anna Drzewiecka, Tomasz Walkiewicz

Galeria

  • Powiększ zdjęcie Większość składników jadłospisu ziemiańskiego pochodziła z własnej wytwórczości szlachty. Na zdj. plan ogrodu warzywnego w Maluszynie z 1877 roku. APŁ, Archiwum Potockich i Ostrowskich z Maluszyna, sygn. I/10 s. 122.

    Większość składników jadłospisu ziemiańskiego pochodziła z własnej wytwórczości szlachty. Na zdj. plan ogrodu warzywnego w Maluszynie z 1877 roku. APŁ, Archiwum Potockich i Ostrowskich z Maluszyna, sygn. I/10 s. 122.

  • Powiększ zdjęcie Zachowany w jednym z zespołów akt rodzinno-majątkowych wykaz upolowanej zwierzyny z lat 1869-1870 informuje, jakie dzikie zwierzęta były odstrzeliwane, by następnie trafić do dworskiej kuchni. APŁ, Archiwum Potockich i Ostrowskich z Maluszyna, sygn. I/10

    Zachowany w jednym z zespołów akt rodzinno-majątkowych wykaz upolowanej zwierzyny z lat 1869-1870 informuje, jakie dzikie zwierzęta były odstrzeliwane, by następnie trafić do dworskiej kuchni. APŁ, Archiwum Potockich i Ostrowskich z Maluszyna, sygn. I/10

  • Powiększ zdjęcie Wino stało się szczególnie popularne wśród polskiej szlachty w XVII wieku. Okładka Regestru Przychodu i Rozchodu Win w Piwnicy Maluszyńskiej od 21 kwietnia 1852 r. do 23 lipca 1858 r. APŁ, Archiwum Potockich i Ostrowskich z Maluszyna, sygn. I/10 s. 277a.

    Wino stało się szczególnie popularne wśród polskiej szlachty w XVII wieku. Okładka Regestru Przychodu i Rozchodu Win w Piwnicy Maluszyńskiej od 21 kwietnia 1852 r. do 23 lipca 1858 r. APŁ, Archiwum Potockich i Ostrowskich z Maluszyna, sygn. I/10 s. 277a.

  • Powiększ zdjęcie Maślacz, madera, malaga, xeres, chablis oraz miód pitny, to tylko niektóre z win podawanych do stołu w dziewiętnastowiecznym dworze ziemiańskim. Na zdjęciu dokument Piwnica Maluszyn. Rejestr win starych - dn. 12 stycznia 1884 APŁ, Archiwum Potockich i Ost

    Maślacz, madera, malaga, xeres, chablis oraz miód pitny, to tylko niektóre z win podawanych do stołu w dziewiętnastowiecznym dworze ziemiańskim. Na zdjęciu dokument Piwnica Maluszyn. Rejestr win starych - dn. 12 stycznia 1884 APŁ, Archiwum Potockich i Ost

  • Powiększ zdjęcie W ziemiańskim dworze skrupulatnie rejestrowano wszelkie codzienne wydatki, część z nich dotyczyła artykułów i produktów spożywczych. APŁ, Archiwum Zakrzewskich z Poddębic, sygn. 127, k. 7.

    W ziemiańskim dworze skrupulatnie rejestrowano wszelkie codzienne wydatki, część z nich dotyczyła artykułów i produktów spożywczych. APŁ, Archiwum Zakrzewskich z Poddębic, sygn. 127, k. 7.

  • Powiększ zdjęcie Przykładowe strony z książeczki zawierającej rachunki kuchni maluszyńskiej. Notowano w niej zakupione artykuły żywnościowe i zapisywano jadłospisy dzienne. APŁ, Archiwum Potockich i Ostrowskich z Maluszyna, sygn. I/19 p. 3, s. 32 v. i 33 a.

    Przykładowe strony z książeczki zawierającej rachunki kuchni maluszyńskiej. Notowano w niej zakupione artykuły żywnościowe i zapisywano jadłospisy dzienne. APŁ, Archiwum Potockich i Ostrowskich z Maluszyna, sygn. I/19 p. 3, s. 32 v. i 33 a.

  • Powiększ zdjęcie Dzienny jadłospis rodziny ziemiańskiej, pochodzący z początku XX wieku. APŁ, Archiwum Potockich i Ostrowskich z Maluszyna, sygn. I/19 p.3, k. 269 v., 270 a.

    Dzienny jadłospis rodziny ziemiańskiej, pochodzący z początku XX wieku. APŁ, Archiwum Potockich i Ostrowskich z Maluszyna, sygn. I/19 p.3, k. 269 v., 270 a.

  • Powiększ zdjęcie Wigilijne menu z 1903 roku. APŁ, Archiwum Potockich i Ostrowskich z Maluszyna, sygn. I/19 p.3, k. 255 a.

    Wigilijne menu z 1903 roku. APŁ, Archiwum Potockich i Ostrowskich z Maluszyna, sygn. I/19 p.3, k. 255 a.

  • Powiększ zdjęcie Jadłospis z 1903 roku na pierwszy i drugi dzień Świąt Bożego Narodzenia. APŁ, Archiwum Potockich i Ostrowskich z Maluszyna, sygn. I/19 p.3, k. 255 v, 256 a.

    Jadłospis z 1903 roku na pierwszy i drugi dzień Świąt Bożego Narodzenia. APŁ, Archiwum Potockich i Ostrowskich z Maluszyna, sygn. I/19 p.3, k. 255 v, 256 a.

  • Powiększ zdjęcie Przepis na chłodnik. APŁ, Archiwum rodziny Bartoszewiczów, sygn. 774, k. 1 v.

    Przepis na chłodnik. APŁ, Archiwum rodziny Bartoszewiczów, sygn. 774, k. 1 v.

  • Powiększ zdjęcie Przepis na zupę bumforcką. APŁ, Archiwum Potockich i Ostrowskich z Maluszyna, sygn. IV/9 p.101, s. 12.

    Przepis na zupę bumforcką. APŁ, Archiwum Potockich i Ostrowskich z Maluszyna, sygn. IV/9 p.101, s. 12.

  • Powiększ zdjęcie Sposoby przyrządzania kiełbas brunświckich i kiełbas włoskich. APŁ, Archiwum rodziny Bartoszewiczów, sygn. 787, s. 21.

    Sposoby przyrządzania kiełbas brunświckich i kiełbas włoskich. APŁ, Archiwum rodziny Bartoszewiczów, sygn. 787, s. 21.

  • Powiększ zdjęcie Dalszy ciąg przepisu na kiełbasy włoskie. APŁ, Archiwum rodziny Bartoszewiczów, sygn. 787, s. 22.

    Dalszy ciąg przepisu na kiełbasy włoskie. APŁ, Archiwum rodziny Bartoszewiczów, sygn. 787, s. 22.

  • Powiększ zdjęcie Przepis na sztufadę po polsku. APŁ, Archiwum Potockich i Ostrowskich z Maluszyna, sygn. IV/9 p.101, s. 109.

    Przepis na sztufadę po polsku. APŁ, Archiwum Potockich i Ostrowskich z Maluszyna, sygn. IV/9 p.101, s. 109.

  • Powiększ zdjęcie Dalszy ciąg przepisu na sztufadę po polsku. APŁ, Archiwum Potockich i Ostrowskich z Maluszyna, sygn. IV/9 p.101, s. 110.

    Dalszy ciąg przepisu na sztufadę po polsku. APŁ, Archiwum Potockich i Ostrowskich z Maluszyna, sygn. IV/9 p.101, s. 110.

  • Powiększ zdjęcie Przepis na udziec skopowy. APŁ, Archiwum Potockich i Ostrowskich z Maluszyna, sygn. IV/9 p.101, s. 120.

    Przepis na udziec skopowy. APŁ, Archiwum Potockich i Ostrowskich z Maluszyna, sygn. IV/9 p.101, s. 120.

  • Powiększ zdjęcie Przepisy na: kotlety skopowe opiekane, kotlety skopowe z rzepą, zrazy skopowe i wątróbkę cielęcą po włosku. APŁ, Archiwum Potockich i Ostrowskich z Maluszyna, sygn. IV/9 p.101, s. 121-122.

    Przepisy na: kotlety skopowe opiekane, kotlety skopowe z rzepą, zrazy skopowe i wątróbkę cielęcą po włosku. APŁ, Archiwum Potockich i Ostrowskich z Maluszyna, sygn. IV/9 p.101, s. 121-122.

  • Powiększ zdjęcie Dalszy ciąg przepisu na wątróbkę cielęcą po włosku oraz sposoby przyrządzania: zająca z rzepą i bigosu z wszelkiego mięsa pieczonego na rożnie. APŁ, Archiwum Potockich i Ostrowskich z Maluszyna, sygn. IV/9 p.101, s. 123-124.

    Dalszy ciąg przepisu na wątróbkę cielęcą po włosku oraz sposoby przyrządzania: zająca z rzepą i bigosu z wszelkiego mięsa pieczonego na rożnie. APŁ, Archiwum Potockich i Ostrowskich z Maluszyna, sygn. IV/9 p.101, s. 123-124.

  • Powiększ zdjęcie Przepis na sałatę z zielonych pomidorów. APŁ, Archiwum Potockich i Ostrowskich z Maluszyna, sygn. IV/9 p.101, s. 86.

    Przepis na sałatę z zielonych pomidorów. APŁ, Archiwum Potockich i Ostrowskich z Maluszyna, sygn. IV/9 p.101, s. 86.

  • Powiększ zdjęcie Przepis solenia ogórków na zimę. APŁ, Archiwum rodziny Bartoszewiczów, sygn. 774, k. 7 a.

    Przepis solenia ogórków na zimę. APŁ, Archiwum rodziny Bartoszewiczów, sygn. 774, k. 7 a.

  • Powiększ zdjęcie Przepis na śliwki w occie. APŁ, Archiwum Potockich i Ostrowskich z Maluszyna, sygn. IV/9 p.101, s. 103.

    Przepis na śliwki w occie. APŁ, Archiwum Potockich i Ostrowskich z Maluszyna, sygn. IV/9 p.101, s. 103.

  • Powiększ zdjęcie Druga część przepisu na śliwki w occie. APŁ, Archiwum Potockich i Ostrowskich z Maluszyna, sygn. IV/9 p.101, s. 104-105.

    Druga część przepisu na śliwki w occie. APŁ, Archiwum Potockich i Ostrowskich z Maluszyna, sygn. IV/9 p.101, s. 104-105.

  • Powiększ zdjęcie Trzecia część przepisu na śliwki w occie. APŁ, Archiwum Potockich i Ostrowskich z Maluszyna, sygn. IV/9 p.101, s. 106.

    Trzecia część przepisu na śliwki w occie. APŁ, Archiwum Potockich i Ostrowskich z Maluszyna, sygn. IV/9 p.101, s. 106.

  • Powiększ zdjęcie Przepis na śliwki smażone. APŁ, Archiwum Potockich i Ostrowskich z Maluszyna, sygn. IV/9 p.101, s.116.

    Przepis na śliwki smażone. APŁ, Archiwum Potockich i Ostrowskich z Maluszyna, sygn. IV/9 p.101, s.116.

  • Powiększ zdjęcie Przepisy na: faworki, makaroniki, babę doskonałą parzoną, tort piaskowy i tort kartoflany. APŁ, Archiwum Potockich i Ostrowskich z Maluszyna, sygn. IV/9 p.101, s.162-163.

    Przepisy na: faworki, makaroniki, babę doskonałą parzoną, tort piaskowy i tort kartoflany. APŁ, Archiwum Potockich i Ostrowskich z Maluszyna, sygn. IV/9 p.101, s.162-163.

  • Powiększ zdjęcie Dalszy ciąg sposobu przyrządzenia tortu kartoflanego oraz przepisy na: Streuselkuchen (ciasto z kruszonką), obwarzanki angielskie, ciasteczka do herbaty, mazurka czekoladowego i badyjanki.  APŁ, Archiwum Potockich i Ostrowskich z Maluszyna, sygn. IV/9 p.1

    Dalszy ciąg sposobu przyrządzenia tortu kartoflanego oraz przepisy na: Streuselkuchen (ciasto z kruszonką), obwarzanki angielskie, ciasteczka do herbaty, mazurka czekoladowego i badyjanki. APŁ, Archiwum Potockich i Ostrowskich z Maluszyna, sygn. IV/9 p.1

  • Powiększ zdjęcie Przepisy na: piernik maluszyński i drobne pierniki gwiazdki. APŁ, Archiwum Potockich i Ostrowskich z Maluszyna, sygn. IV/9 p.101, s.166.

    Przepisy na: piernik maluszyński i drobne pierniki gwiazdki. APŁ, Archiwum Potockich i Ostrowskich z Maluszyna, sygn. IV/9 p.101, s.166.

  • Powiększ zdjęcie Przepis na smaczną i aromatyczną kawę. APŁ, Archiwum rodziny Bartoszewiczów, sygn. 774, k. 298.

    Przepis na smaczną i aromatyczną kawę. APŁ, Archiwum rodziny Bartoszewiczów, sygn. 774, k. 298.

  • Powiększ zdjęcie Przepis na zimną leguminę po portugalsku. APŁ, Archiwum Potockich i Ostrowskich z Maluszyna, sygn. IV/9 p.101, s. 61

    Przepis na zimną leguminę po portugalsku. APŁ, Archiwum Potockich i Ostrowskich z Maluszyna, sygn. IV/9 p.101, s. 61

  • Powiększ zdjęcie Sposób na przyrządzenie kefiru. APŁ, Archiwum Potockich i Ostrowskich z Maluszyna, sygn. IV/9 p.101, s. 54.

    Sposób na przyrządzenie kefiru. APŁ, Archiwum Potockich i Ostrowskich z Maluszyna, sygn. IV/9 p.101, s. 54.

  • Powiększ zdjęcie Dalszy ciąg przepisu na kefir. APŁ, Archiwum Potockich i Ostrowskich z Maluszyna, sygn. IV/9 p.101, s. 55.

    Dalszy ciąg przepisu na kefir. APŁ, Archiwum Potockich i Ostrowskich z Maluszyna, sygn. IV/9 p.101, s. 55.

  • Powiększ zdjęcie Sposób robienia miodu pitnego. APŁ, Archiwum Potockich i Ostrowskich z Maluszyna, sygn. IV/9 p.101, s. 138.

    Sposób robienia miodu pitnego. APŁ, Archiwum Potockich i Ostrowskich z Maluszyna, sygn. IV/9 p.101, s. 138.

  • Powiększ zdjęcie Dwie kolejne strony przepisu na miód pitny. APŁ, Archiwum Potockich i Ostrowskich z Maluszyna, sygn. IV/9 p.101, s. 139-140.

    Dwie kolejne strony przepisu na miód pitny. APŁ, Archiwum Potockich i Ostrowskich z Maluszyna, sygn. IV/9 p.101, s. 139-140.

  • Powiększ zdjęcie Ostatnia strona przepisu na miód pitny. APŁ, Archiwum Potockich i Ostrowskich z Maluszyna, sygn. IV/9 p.101, s. 141.

    Ostatnia strona przepisu na miód pitny. APŁ, Archiwum Potockich i Ostrowskich z Maluszyna, sygn. IV/9 p.101, s. 141.

  • Powiększ zdjęcie Sposób robienia madery. APŁ, Archiwum Potockich i Ostrowskich z Maluszyna, sygn. IV/9 p.101, s. 107.

    Sposób robienia madery. APŁ, Archiwum Potockich i Ostrowskich z Maluszyna, sygn. IV/9 p.101, s. 107.

  • Powiększ zdjęcie Przepis na piwo. APŁ, Archiwum Potockich i Ostrowskich z Maluszyna, sygn. IV/9 p.101, s. 112.

    Przepis na piwo. APŁ, Archiwum Potockich i Ostrowskich z Maluszyna, sygn. IV/9 p.101, s. 112.

  • Powiększ zdjęcie Druga strona przepisu na piwo. APŁ, Archiwum Potockich i Ostrowskich z Maluszyna, sygn. IV/9 p.101, s. 113.

    Druga strona przepisu na piwo. APŁ, Archiwum Potockich i Ostrowskich z Maluszyna, sygn. IV/9 p.101, s. 113.

  • Powiększ zdjęcie Sposób przyrządzenia nalewki orzechowej. APŁ, Archiwum Potockich i Ostrowskich z Maluszyna, sygn. IV/9 p.101, s. 175.

    Sposób przyrządzenia nalewki orzechowej. APŁ, Archiwum Potockich i Ostrowskich z Maluszyna, sygn. IV/9 p.101, s. 175.

  • Powiększ zdjęcie Przepis na pańską wódkę złotą oraz sposób przepalania wódek. APŁ, Archiwum Potockich i Ostrowskich z Maluszyna, sygn. IV/9 p.101, s. 134.

    Przepis na pańską wódkę złotą oraz sposób przepalania wódek. APŁ, Archiwum Potockich i Ostrowskich z Maluszyna, sygn. IV/9 p.101, s. 134.

  • Powiększ zdjęcie Pierwsza strona tekstu pt. Wiadomość jak się można obejść bez piwnych drożdży w zarabianiu masy do palenia wódki przeznaczonej [pisownia uwsp.]. APŁ, Akta majątku Popień, sygn. 29, s. 1.

    Pierwsza strona tekstu pt. Wiadomość jak się można obejść bez piwnych drożdży w zarabianiu masy do palenia wódki przeznaczonej [pisownia uwsp.]. APŁ, Akta majątku Popień, sygn. 29, s. 1.

  • Powiększ zdjęcie W kuchni przed Wigilią. Drzeworyt E. Gorazdowskiego wg rys. J. Konopackiego, „Kłosy” 1884, t. 39, nr 1017, s. 412.

    W kuchni przed Wigilią. Drzeworyt E. Gorazdowskiego wg rys. J. Konopackiego, „Kłosy” 1884, t. 39, nr 1017, s. 412.

  • Powiększ zdjęcie We dworze ksiądz pleban poświęci. Drzeworyt E. Baranowskiego wg rys. J. Ryszkiewicza. „Biesiada Literacka” 1887, t. 23, nr 14 (588), s. 209.

    We dworze ksiądz pleban poświęci. Drzeworyt E. Baranowskiego wg rys. J. Ryszkiewicza. „Biesiada Literacka” 1887, t. 23, nr 14 (588), s. 209.

  • Powiększ zdjęcie Święcone. Drzeworyt P. Boczkowskiego wg rys. M. E. Andriolliego, „Biesiada Literacka”, 1901, t. 51, nr 14 (1317), s. 277.

    Święcone. Drzeworyt P. Boczkowskiego wg rys. M. E. Andriolliego, „Biesiada Literacka”, 1901, t. 51, nr 14 (1317), s. 277.

  • Powiększ zdjęcie Ziemianki przy śniadaniu, b.d. APŁ, Archiwum Rzewuskich z Bratoszewic, sygn. 59, k. 13.

    Ziemianki przy śniadaniu, b.d. APŁ, Archiwum Rzewuskich z Bratoszewic, sygn. 59, k. 13.

  • Powiększ zdjęcie Toast w Maluszynie, pocz. XX w. APŁ. Archiwum Potockich i Ostrowskich z Maluszyna, sygn. IV/112, s. 466.

    Toast w Maluszynie, pocz. XX w. APŁ. Archiwum Potockich i Ostrowskich z Maluszyna, sygn. IV/112, s. 466.

  • Powiększ zdjęcie Odpoczynek przy herbacie, Maluszyn 1906. APŁ. Archiwum Potockich i Ostrowskich z Maluszyna, sygn. IV/112, s. 468.

    Odpoczynek przy herbacie, Maluszyn 1906. APŁ. Archiwum Potockich i Ostrowskich z Maluszyna, sygn. IV/112, s. 468.

  • Powiększ zdjęcie Przerwa na herbatę, Maluszyn 1906. APŁ. Archiwum Potockich i Ostrowskich z Maluszyna, sygn. IV/109, s. 381.

    Przerwa na herbatę, Maluszyn 1906. APŁ. Archiwum Potockich i Ostrowskich z Maluszyna, sygn. IV/109, s. 381.

  • Powiększ zdjęcie Lucyna Ćwierczakiewiczowa. „Biesiada Literacka” 1901, t. 51, nr 10 (1313), s. 198.

    Lucyna Ćwierczakiewiczowa. „Biesiada Literacka” 1901, t. 51, nr 10 (1313), s. 198.

Rozwiń Metryka

Podmiot udostępniający informację:
Data utworzenia:2012-10-01
Data publikacji:2012-10-01
Osoba sporządzająca dokument:Anna Drzewiecka, Tomasz Walkiewicz
Osoba wprowadzająca dokument:Wojciech Kowaluk
Liczba odwiedzin:15826