Smaki kuchni ziemiańskiej
![](template_s12_5/images/imgZoom.png)
![Powiększ zdjęcie Większość składników jadłospisu ziemiańskiego pochodziła z własnej wytwórczości szlachty. Na zdj. plan ogrodu warzywnego w Maluszynie z 1877 roku. APŁ, Archiwum Potockich i Ostrowskich z Maluszyna, sygn. I/10 s. 122.](files/pl/mini/smak-1.jpg)
Większość składników jadłospisu ziemiańskiego pochodziła z własnej wytwórczości szlachty. Na zdj. plan ogrodu warzywnego w Maluszynie z 1877 roku. APŁ, Archiwum Potockich i Ostrowskich z Maluszyna, sygn. I/10 s. 122.
![](template_s12_5/images/imgZoom.png)
![Powiększ zdjęcie Zachowany w jednym z zespołów akt rodzinno-majątkowych wykaz upolowanej zwierzyny z lat 1869-1870 informuje, jakie dzikie zwierzęta były odstrzeliwane, by następnie trafić do dworskiej kuchni. APŁ, Archiwum Potockich i Ostrowskich z Maluszyna, sygn. I/10](files/pl/mini/smak-2.jpg)
Zachowany w jednym z zespołów akt rodzinno-majątkowych wykaz upolowanej zwierzyny z lat 1869-1870 informuje, jakie dzikie zwierzęta były odstrzeliwane, by następnie trafić do dworskiej kuchni. APŁ, Archiwum Potockich i Ostrowskich z Maluszyna, sygn. I/10
![](template_s12_5/images/imgZoom.png)
![Powiększ zdjęcie Wino stało się szczególnie popularne wśród polskiej szlachty w XVII wieku. Okładka Regestru Przychodu i Rozchodu Win w Piwnicy Maluszyńskiej od 21 kwietnia 1852 r. do 23 lipca 1858 r. APŁ, Archiwum Potockich i Ostrowskich z Maluszyna, sygn. I/10 s. 277a.](files/pl/mini/smak-3.jpg)
Wino stało się szczególnie popularne wśród polskiej szlachty w XVII wieku. Okładka Regestru Przychodu i Rozchodu Win w Piwnicy Maluszyńskiej od 21 kwietnia 1852 r. do 23 lipca 1858 r. APŁ, Archiwum Potockich i Ostrowskich z Maluszyna, sygn. I/10 s. 277a.
![](template_s12_5/images/imgZoom.png)
![Powiększ zdjęcie Maślacz, madera, malaga, xeres, chablis oraz miód pitny, to tylko niektóre z win podawanych do stołu w dziewiętnastowiecznym dworze ziemiańskim. Na zdjęciu dokument Piwnica Maluszyn. Rejestr win starych - dn. 12 stycznia 1884 APŁ, Archiwum Potockich i Ost](files/pl/mini/smak-4.jpg)
Maślacz, madera, malaga, xeres, chablis oraz miód pitny, to tylko niektóre z win podawanych do stołu w dziewiętnastowiecznym dworze ziemiańskim. Na zdjęciu dokument Piwnica Maluszyn. Rejestr win starych - dn. 12 stycznia 1884 APŁ, Archiwum Potockich i Ost
![](template_s12_5/images/imgZoom.png)
![Powiększ zdjęcie W ziemiańskim dworze skrupulatnie rejestrowano wszelkie codzienne wydatki, część z nich dotyczyła artykułów i produktów spożywczych. APŁ, Archiwum Zakrzewskich z Poddębic, sygn. 127, k. 7.](files/pl/mini/smak-5.jpg)
W ziemiańskim dworze skrupulatnie rejestrowano wszelkie codzienne wydatki, część z nich dotyczyła artykułów i produktów spożywczych. APŁ, Archiwum Zakrzewskich z Poddębic, sygn. 127, k. 7.
![](template_s12_5/images/imgZoom.png)
![Powiększ zdjęcie Przykładowe strony z książeczki zawierającej rachunki kuchni maluszyńskiej. Notowano w niej zakupione artykuły żywnościowe i zapisywano jadłospisy dzienne. APŁ, Archiwum Potockich i Ostrowskich z Maluszyna, sygn. I/19 p. 3, s. 32 v. i 33 a.](files/pl/mini/smak-6.jpg)
Przykładowe strony z książeczki zawierającej rachunki kuchni maluszyńskiej. Notowano w niej zakupione artykuły żywnościowe i zapisywano jadłospisy dzienne. APŁ, Archiwum Potockich i Ostrowskich z Maluszyna, sygn. I/19 p. 3, s. 32 v. i 33 a.
![](template_s12_5/images/imgZoom.png)
![Powiększ zdjęcie Dzienny jadłospis rodziny ziemiańskiej, pochodzący z początku XX wieku. APŁ, Archiwum Potockich i Ostrowskich z Maluszyna, sygn. I/19 p.3, k. 269 v., 270 a.](files/pl/mini/smak-7.jpg)
Dzienny jadłospis rodziny ziemiańskiej, pochodzący z początku XX wieku. APŁ, Archiwum Potockich i Ostrowskich z Maluszyna, sygn. I/19 p.3, k. 269 v., 270 a.
![](template_s12_5/images/imgZoom.png)
![Powiększ zdjęcie Wigilijne menu z 1903 roku. APŁ, Archiwum Potockich i Ostrowskich z Maluszyna, sygn. I/19 p.3, k. 255 a.](files/pl/mini/smak-8.jpg)
Wigilijne menu z 1903 roku. APŁ, Archiwum Potockich i Ostrowskich z Maluszyna, sygn. I/19 p.3, k. 255 a.
![](template_s12_5/images/imgZoom.png)
![Powiększ zdjęcie Jadłospis z 1903 roku na pierwszy i drugi dzień Świąt Bożego Narodzenia. APŁ, Archiwum Potockich i Ostrowskich z Maluszyna, sygn. I/19 p.3, k. 255 v, 256 a.](files/pl/mini/smak-9.jpg)
Jadłospis z 1903 roku na pierwszy i drugi dzień Świąt Bożego Narodzenia. APŁ, Archiwum Potockich i Ostrowskich z Maluszyna, sygn. I/19 p.3, k. 255 v, 256 a.
![](template_s12_5/images/imgZoom.png)
![Powiększ zdjęcie Przepis na chłodnik. APŁ, Archiwum rodziny Bartoszewiczów, sygn. 774, k. 1 v.](files/pl/mini/smak-10.jpg)
Przepis na chłodnik. APŁ, Archiwum rodziny Bartoszewiczów, sygn. 774, k. 1 v.
![](template_s12_5/images/imgZoom.png)
![Powiększ zdjęcie Przepis na zupę bumforcką. APŁ, Archiwum Potockich i Ostrowskich z Maluszyna, sygn. IV/9 p.101, s. 12.](files/pl/mini/smak-11.jpg)
Przepis na zupę bumforcką. APŁ, Archiwum Potockich i Ostrowskich z Maluszyna, sygn. IV/9 p.101, s. 12.
![](template_s12_5/images/imgZoom.png)
![Powiększ zdjęcie Sposoby przyrządzania kiełbas brunświckich i kiełbas włoskich. APŁ, Archiwum rodziny Bartoszewiczów, sygn. 787, s. 21.](files/pl/mini/smak-12.jpg)
Sposoby przyrządzania kiełbas brunświckich i kiełbas włoskich. APŁ, Archiwum rodziny Bartoszewiczów, sygn. 787, s. 21.
![](template_s12_5/images/imgZoom.png)
![Powiększ zdjęcie Dalszy ciąg przepisu na kiełbasy włoskie. APŁ, Archiwum rodziny Bartoszewiczów, sygn. 787, s. 22.](files/pl/mini/smak-13.jpg)
Dalszy ciąg przepisu na kiełbasy włoskie. APŁ, Archiwum rodziny Bartoszewiczów, sygn. 787, s. 22.
![](template_s12_5/images/imgZoom.png)
![Powiększ zdjęcie Przepis na sztufadę po polsku. APŁ, Archiwum Potockich i Ostrowskich z Maluszyna, sygn. IV/9 p.101, s. 109.](files/pl/mini/smak-14.jpg)
Przepis na sztufadę po polsku. APŁ, Archiwum Potockich i Ostrowskich z Maluszyna, sygn. IV/9 p.101, s. 109.
![](template_s12_5/images/imgZoom.png)
![Powiększ zdjęcie Dalszy ciąg przepisu na sztufadę po polsku. APŁ, Archiwum Potockich i Ostrowskich z Maluszyna, sygn. IV/9 p.101, s. 110.](files/pl/mini/smak-15.jpg)
Dalszy ciąg przepisu na sztufadę po polsku. APŁ, Archiwum Potockich i Ostrowskich z Maluszyna, sygn. IV/9 p.101, s. 110.
![](template_s12_5/images/imgZoom.png)
![Powiększ zdjęcie Przepis na udziec skopowy. APŁ, Archiwum Potockich i Ostrowskich z Maluszyna, sygn. IV/9 p.101, s. 120.](files/pl/mini/smak-16.jpg)
Przepis na udziec skopowy. APŁ, Archiwum Potockich i Ostrowskich z Maluszyna, sygn. IV/9 p.101, s. 120.
![](template_s12_5/images/imgZoom.png)
![Powiększ zdjęcie Przepisy na: kotlety skopowe opiekane, kotlety skopowe z rzepą, zrazy skopowe i wątróbkę cielęcą po włosku. APŁ, Archiwum Potockich i Ostrowskich z Maluszyna, sygn. IV/9 p.101, s. 121-122.](files/pl/mini/smak-17.jpg)
Przepisy na: kotlety skopowe opiekane, kotlety skopowe z rzepą, zrazy skopowe i wątróbkę cielęcą po włosku. APŁ, Archiwum Potockich i Ostrowskich z Maluszyna, sygn. IV/9 p.101, s. 121-122.
![](template_s12_5/images/imgZoom.png)
![Powiększ zdjęcie Dalszy ciąg przepisu na wątróbkę cielęcą po włosku oraz sposoby przyrządzania: zająca z rzepą i bigosu z wszelkiego mięsa pieczonego na rożnie. APŁ, Archiwum Potockich i Ostrowskich z Maluszyna, sygn. IV/9 p.101, s. 123-124.](files/pl/mini/smak-18.jpg)
Dalszy ciąg przepisu na wątróbkę cielęcą po włosku oraz sposoby przyrządzania: zająca z rzepą i bigosu z wszelkiego mięsa pieczonego na rożnie. APŁ, Archiwum Potockich i Ostrowskich z Maluszyna, sygn. IV/9 p.101, s. 123-124.
![](template_s12_5/images/imgZoom.png)
![Powiększ zdjęcie Przepis na sałatę z zielonych pomidorów. APŁ, Archiwum Potockich i Ostrowskich z Maluszyna, sygn. IV/9 p.101, s. 86.](files/pl/mini/smak-19.jpg)
Przepis na sałatę z zielonych pomidorów. APŁ, Archiwum Potockich i Ostrowskich z Maluszyna, sygn. IV/9 p.101, s. 86.
![](template_s12_5/images/imgZoom.png)
![Powiększ zdjęcie Przepis solenia ogórków na zimę. APŁ, Archiwum rodziny Bartoszewiczów, sygn. 774, k. 7 a.](files/pl/mini/smak-20.jpg)
Przepis solenia ogórków na zimę. APŁ, Archiwum rodziny Bartoszewiczów, sygn. 774, k. 7 a.
![](template_s12_5/images/imgZoom.png)
![Powiększ zdjęcie Przepis na śliwki w occie. APŁ, Archiwum Potockich i Ostrowskich z Maluszyna, sygn. IV/9 p.101, s. 103.](files/pl/mini/smak-21.jpg)
Przepis na śliwki w occie. APŁ, Archiwum Potockich i Ostrowskich z Maluszyna, sygn. IV/9 p.101, s. 103.
![](template_s12_5/images/imgZoom.png)
![Powiększ zdjęcie Druga część przepisu na śliwki w occie. APŁ, Archiwum Potockich i Ostrowskich z Maluszyna, sygn. IV/9 p.101, s. 104-105.](files/pl/mini/smak-22.jpg)
Druga część przepisu na śliwki w occie. APŁ, Archiwum Potockich i Ostrowskich z Maluszyna, sygn. IV/9 p.101, s. 104-105.
![](template_s12_5/images/imgZoom.png)
![Powiększ zdjęcie Trzecia część przepisu na śliwki w occie. APŁ, Archiwum Potockich i Ostrowskich z Maluszyna, sygn. IV/9 p.101, s. 106.](files/pl/mini/smak-23.jpg)
Trzecia część przepisu na śliwki w occie. APŁ, Archiwum Potockich i Ostrowskich z Maluszyna, sygn. IV/9 p.101, s. 106.
![](template_s12_5/images/imgZoom.png)
![Powiększ zdjęcie Przepis na śliwki smażone. APŁ, Archiwum Potockich i Ostrowskich z Maluszyna, sygn. IV/9 p.101, s.116.](files/pl/mini/smak-24.jpg)
Przepis na śliwki smażone. APŁ, Archiwum Potockich i Ostrowskich z Maluszyna, sygn. IV/9 p.101, s.116.
![](template_s12_5/images/imgZoom.png)
![Powiększ zdjęcie Przepisy na: faworki, makaroniki, babę doskonałą parzoną, tort piaskowy i tort kartoflany. APŁ, Archiwum Potockich i Ostrowskich z Maluszyna, sygn. IV/9 p.101, s.162-163.](files/pl/mini/smak-25.jpg)
Przepisy na: faworki, makaroniki, babę doskonałą parzoną, tort piaskowy i tort kartoflany. APŁ, Archiwum Potockich i Ostrowskich z Maluszyna, sygn. IV/9 p.101, s.162-163.
![](template_s12_5/images/imgZoom.png)
![Powiększ zdjęcie Dalszy ciąg sposobu przyrządzenia tortu kartoflanego oraz przepisy na: Streuselkuchen (ciasto z kruszonką), obwarzanki angielskie, ciasteczka do herbaty, mazurka czekoladowego i badyjanki. APŁ, Archiwum Potockich i Ostrowskich z Maluszyna, sygn. IV/9 p.1](files/pl/mini/smak-26.jpg)
Dalszy ciąg sposobu przyrządzenia tortu kartoflanego oraz przepisy na: Streuselkuchen (ciasto z kruszonką), obwarzanki angielskie, ciasteczka do herbaty, mazurka czekoladowego i badyjanki. APŁ, Archiwum Potockich i Ostrowskich z Maluszyna, sygn. IV/9 p.1
![](template_s12_5/images/imgZoom.png)
![Powiększ zdjęcie Przepisy na: piernik maluszyński i drobne pierniki gwiazdki. APŁ, Archiwum Potockich i Ostrowskich z Maluszyna, sygn. IV/9 p.101, s.166.](files/pl/mini/smak-27.jpg)
Przepisy na: piernik maluszyński i drobne pierniki gwiazdki. APŁ, Archiwum Potockich i Ostrowskich z Maluszyna, sygn. IV/9 p.101, s.166.
![](template_s12_5/images/imgZoom.png)
![Powiększ zdjęcie Przepis na smaczną i aromatyczną kawę. APŁ, Archiwum rodziny Bartoszewiczów, sygn. 774, k. 298.](files/pl/mini/smak-28.jpg)
Przepis na smaczną i aromatyczną kawę. APŁ, Archiwum rodziny Bartoszewiczów, sygn. 774, k. 298.
![](template_s12_5/images/imgZoom.png)
![Powiększ zdjęcie Przepis na zimną leguminę po portugalsku. APŁ, Archiwum Potockich i Ostrowskich z Maluszyna, sygn. IV/9 p.101, s. 61](files/pl/mini/smak-29.jpg)
Przepis na zimną leguminę po portugalsku. APŁ, Archiwum Potockich i Ostrowskich z Maluszyna, sygn. IV/9 p.101, s. 61
![](template_s12_5/images/imgZoom.png)
![Powiększ zdjęcie Sposób na przyrządzenie kefiru. APŁ, Archiwum Potockich i Ostrowskich z Maluszyna, sygn. IV/9 p.101, s. 54.](files/pl/mini/smak-30.jpg)
Sposób na przyrządzenie kefiru. APŁ, Archiwum Potockich i Ostrowskich z Maluszyna, sygn. IV/9 p.101, s. 54.
![](template_s12_5/images/imgZoom.png)
![Powiększ zdjęcie Dalszy ciąg przepisu na kefir. APŁ, Archiwum Potockich i Ostrowskich z Maluszyna, sygn. IV/9 p.101, s. 55.](files/pl/mini/smak-31.jpg)
Dalszy ciąg przepisu na kefir. APŁ, Archiwum Potockich i Ostrowskich z Maluszyna, sygn. IV/9 p.101, s. 55.
![](template_s12_5/images/imgZoom.png)
![Powiększ zdjęcie Sposób robienia miodu pitnego. APŁ, Archiwum Potockich i Ostrowskich z Maluszyna, sygn. IV/9 p.101, s. 138.](files/pl/mini/smak-32.jpg)
Sposób robienia miodu pitnego. APŁ, Archiwum Potockich i Ostrowskich z Maluszyna, sygn. IV/9 p.101, s. 138.
![](template_s12_5/images/imgZoom.png)
![Powiększ zdjęcie Dwie kolejne strony przepisu na miód pitny. APŁ, Archiwum Potockich i Ostrowskich z Maluszyna, sygn. IV/9 p.101, s. 139-140.](files/pl/mini/smak-33.jpg)
Dwie kolejne strony przepisu na miód pitny. APŁ, Archiwum Potockich i Ostrowskich z Maluszyna, sygn. IV/9 p.101, s. 139-140.
![](template_s12_5/images/imgZoom.png)
![Powiększ zdjęcie Ostatnia strona przepisu na miód pitny. APŁ, Archiwum Potockich i Ostrowskich z Maluszyna, sygn. IV/9 p.101, s. 141.](files/pl/mini/smak-34.jpg)
Ostatnia strona przepisu na miód pitny. APŁ, Archiwum Potockich i Ostrowskich z Maluszyna, sygn. IV/9 p.101, s. 141.
![](template_s12_5/images/imgZoom.png)
![Powiększ zdjęcie Sposób robienia madery. APŁ, Archiwum Potockich i Ostrowskich z Maluszyna, sygn. IV/9 p.101, s. 107.](files/pl/mini/smak-35.jpg)
Sposób robienia madery. APŁ, Archiwum Potockich i Ostrowskich z Maluszyna, sygn. IV/9 p.101, s. 107.
![](template_s12_5/images/imgZoom.png)
![Powiększ zdjęcie Przepis na piwo. APŁ, Archiwum Potockich i Ostrowskich z Maluszyna, sygn. IV/9 p.101, s. 112.](files/pl/mini/smak-36.jpg)
Przepis na piwo. APŁ, Archiwum Potockich i Ostrowskich z Maluszyna, sygn. IV/9 p.101, s. 112.
![](template_s12_5/images/imgZoom.png)
![Powiększ zdjęcie Druga strona przepisu na piwo. APŁ, Archiwum Potockich i Ostrowskich z Maluszyna, sygn. IV/9 p.101, s. 113.](files/pl/mini/smak-37.jpg)
Druga strona przepisu na piwo. APŁ, Archiwum Potockich i Ostrowskich z Maluszyna, sygn. IV/9 p.101, s. 113.
![](template_s12_5/images/imgZoom.png)
![Powiększ zdjęcie Sposób przyrządzenia nalewki orzechowej. APŁ, Archiwum Potockich i Ostrowskich z Maluszyna, sygn. IV/9 p.101, s. 175.](files/pl/mini/smak-38.jpg)
Sposób przyrządzenia nalewki orzechowej. APŁ, Archiwum Potockich i Ostrowskich z Maluszyna, sygn. IV/9 p.101, s. 175.
![](template_s12_5/images/imgZoom.png)
![Powiększ zdjęcie Przepis na pańską wódkę złotą oraz sposób przepalania wódek. APŁ, Archiwum Potockich i Ostrowskich z Maluszyna, sygn. IV/9 p.101, s. 134.](files/pl/mini/smak-39.jpg)
Przepis na pańską wódkę złotą oraz sposób przepalania wódek. APŁ, Archiwum Potockich i Ostrowskich z Maluszyna, sygn. IV/9 p.101, s. 134.
![](template_s12_5/images/imgZoom.png)
![Powiększ zdjęcie Pierwsza strona tekstu pt. Wiadomość jak się można obejść bez piwnych drożdży w zarabianiu masy do palenia wódki przeznaczonej [pisownia uwsp.]. APŁ, Akta majątku Popień, sygn. 29, s. 1.](files/pl/mini/smak-40.jpg)
Pierwsza strona tekstu pt. Wiadomość jak się można obejść bez piwnych drożdży w zarabianiu masy do palenia wódki przeznaczonej [pisownia uwsp.]. APŁ, Akta majątku Popień, sygn. 29, s. 1.
![](template_s12_5/images/imgZoom.png)
![Powiększ zdjęcie W kuchni przed Wigilią. Drzeworyt E. Gorazdowskiego wg rys. J. Konopackiego, „Kłosy” 1884, t. 39, nr 1017, s. 412.](files/pl/mini/41PL-39-Bibl-Cz-213-1887-nr1017.jpg)
W kuchni przed Wigilią. Drzeworyt E. Gorazdowskiego wg rys. J. Konopackiego, „Kłosy” 1884, t. 39, nr 1017, s. 412.
![](template_s12_5/images/imgZoom.png)
![Powiększ zdjęcie We dworze ksiądz pleban poświęci. Drzeworyt E. Baranowskiego wg rys. J. Ryszkiewicza. „Biesiada Literacka” 1887, t. 23, nr 14 (588), s. 209.](files/pl/mini/42PL-39-Bibl-Cz-297-1887-nr14.jpg)
We dworze ksiądz pleban poświęci. Drzeworyt E. Baranowskiego wg rys. J. Ryszkiewicza. „Biesiada Literacka” 1887, t. 23, nr 14 (588), s. 209.
![](template_s12_5/images/imgZoom.png)
![Powiększ zdjęcie Święcone. Drzeworyt P. Boczkowskiego wg rys. M. E. Andriolliego, „Biesiada Literacka”, 1901, t. 51, nr 14 (1317), s. 277.](files/pl/mini/43PL-39-Bibl-Cz-297-1901-nr14.jpg)
Święcone. Drzeworyt P. Boczkowskiego wg rys. M. E. Andriolliego, „Biesiada Literacka”, 1901, t. 51, nr 14 (1317), s. 277.
![](template_s12_5/images/imgZoom.png)
![Powiększ zdjęcie Ziemianki przy śniadaniu, b.d. APŁ, Archiwum Rzewuskich z Bratoszewic, sygn. 59, k. 13.](files/pl/mini/44PL-39-563-59-13.jpg)
Ziemianki przy śniadaniu, b.d. APŁ, Archiwum Rzewuskich z Bratoszewic, sygn. 59, k. 13.
![](template_s12_5/images/imgZoom.png)
![Powiększ zdjęcie Toast w Maluszynie, pocz. XX w. APŁ. Archiwum Potockich i Ostrowskich z Maluszyna, sygn. IV/112, s. 466.](files/pl/mini/45PL-39-561-0-0-IV.112-466.jpg)
Toast w Maluszynie, pocz. XX w. APŁ. Archiwum Potockich i Ostrowskich z Maluszyna, sygn. IV/112, s. 466.
![](template_s12_5/images/imgZoom.png)
![Powiększ zdjęcie Odpoczynek przy herbacie, Maluszyn 1906. APŁ. Archiwum Potockich i Ostrowskich z Maluszyna, sygn. IV/112, s. 468.](files/pl/mini/46PL-39-561-0-0-IV.112-468.jpg)
Odpoczynek przy herbacie, Maluszyn 1906. APŁ. Archiwum Potockich i Ostrowskich z Maluszyna, sygn. IV/112, s. 468.
![](template_s12_5/images/imgZoom.png)
![Powiększ zdjęcie Przerwa na herbatę, Maluszyn 1906. APŁ. Archiwum Potockich i Ostrowskich z Maluszyna, sygn. IV/109, s. 381.](files/pl/mini/47PL-39-561-0-0-IV.109-381.JPG)
Przerwa na herbatę, Maluszyn 1906. APŁ. Archiwum Potockich i Ostrowskich z Maluszyna, sygn. IV/109, s. 381.
![](template_s12_5/images/imgZoom.png)
![Powiększ zdjęcie Lucyna Ćwierczakiewiczowa. „Biesiada Literacka” 1901, t. 51, nr 10 (1313), s. 198.](files/pl/mini/48PL-39-Bibl-Cz-297-1901-nr10.jpg)
Lucyna Ćwierczakiewiczowa. „Biesiada Literacka” 1901, t. 51, nr 10 (1313), s. 198.