Pismo do Krajowego Inspektoratu Zaciągu do Wojska Polskiego w Warszawie dotyczące polskich byłych jeńców wojennych przebywających w Piotrkowie

Władze austro-węgierskie zwolniły z obozów jenieckich legionistów z Polskiego Korpusu Posiłkowego, internowanych od marca 1918 r. w Huszt na Węgrzech (szerzej patrz pod datą 2 marca 1918 r.), oraz część oficerów rosyjskich narodowości polskiej z armii carskiej. Ci spośród żołnierzy, którzy przed wojną zamieszkiwali tereny obecnie zajmowane przez Austriaków, już mogą cieszyć się wolnością w swoich rodzinnych domach. Inaczej sprawa przedstawia się w odniesieniu do mieszkańców Królestwa Polskiego, pochodzących z części okupowanej przez Niemców. Władze niemieckie zwlekają z wydaniem zgody na ich powrót. W tej sytuacji Austriacy zarządzają przewiezienie żołnierzy do Piotrkowa, gdzie mają czekać na stosowne zezwolenie władz niemieckich. Polacy są rozgoryczeni. Nie tylko przedłużająca się tęsknota za bliskimi jest przyczyną ich udręki. Po wielomiesięcznym pobycie w obozach, żołnierze są wycieńczeni i głodni, chodzą w zniszczonych, brudnych i zanieczyszczonych robactwem mundurach, nie mają nawet czystej bielizny. Nie posiadają też środków do życia. Z pomocą finansową przychodzą im władze lokalne oraz osoby prywatne, którym udaje się zebrać pewną sumę pieniędzy na tymczasowe ich wyżywienie i utrzymanie. Część żołnierzy chcąc poprawić swoje warunki bytowe myśli o znalezieniu jakiegoś zajęcia, co jest jednak mocno utrudnione z powodu braku dokumentów cywilnych ważnych na terenie okupacji austriackiej. Niektórzy z nich widzą szansę na poprawę swojego losu w kontunuowaniu służby wojskowej w szeregach Polskiej Siły Zbrojnej.

O ciężkiej sytuacji polskich byłych jeńców wojennych informuje pracownik Głównego Urzędu Zaciągu do Wojska Polskiego w Piotrkowie w swoim raporcie z 1 września 1918 r. do Krajowego Inspektoratu Zaciągu do Wojska Polskiego w Warszawie. Zwraca w nim uwagę na konieczność szybkiej i energicznej interwencji w tej sprawie przez polskie czynniki rządowe u niemieckich władz okupacyjnych.

Tomasz Walkiewicz