Ustąpienie Rady Regencyjnej i przekazanie władzy Józefowi Piłsudskiemu

Warszawa, 10 listopada 1918 r. Z więzienia w Magdeburgu powraca Józef Piłsudski. Na dworcu kolejowym z nadzieją wita go m.in. członek Rady Regencyjnej książę Zdzisław Lubomirski. W Pałacu Branickich we Frascati, miejscu urzędowania księcia Lubomirskiego, dochodzi do "rozmowy w cztery oczy" między regentem a Piłsudskim. Książę widząc w brygadierze autorytet i doświadczenie, proponuje mu objęcie władzy wojskowej. Lubomirski zdaje sobie sprawę, że Rada Regencyjna traci swoje znaczenie, zważywszy, że większość stronnictw politycznych żąda od niej przekazania władzy Piłsudskiemu.

11 listopada 1918 r. Rada Regencyjna wydaje dekret, przekazując naczelne dowództwo nad wojskiem polskim Józefowi Piłsudskiemu. Rada Regencyjna stara się jednak utrzymać swoją pozycję polityczną, zakładając iluzoryczny plan współdzielenia władzy z Józefem Piłsudskim i utworzenia wspólnie Rządu Narodowego. Cele te okazują się jednak złudne. 14 listopada 1918 r. na mocy nowego dekretu Rada Regencyjna postanawia się rozwiązać i przekazać władzę cywilną Piłsudskiemu.

Poniżej prezentujemy dekret Rady Regencyjnej z dnia 14 listopada 1918 r. opublikowany w dodatku nadzwyczajnym "Kuriera Warszawskiego", dokumentujący przekazanie pełnej władzy zwierzchniej Józefowi Piłsudskiemu. Pod dekretem podpisują się: arcybiskup warszawski Aleksander Kakowski, książę Zdzisław Lubomirski i hrabia Józef Ostrowski.

Rada Regencyjna jako organ władzy zwierzchniej Królestwa Polskiego powstały w wyniku manifestu dwóch cesarzy (12 wrzesień 1917 r.), pełniła swoją formalną funkcję od 27 października 1917 r. Z uwagi na charakter dokumentu jej władza była w praktyce ograniczona. W okresie swej działalności Rada Regencyjna była często krytykowana przez różne stronnictwa polityczne głównie z powodu ustępstw wobec okupantów. Mimo tego faktu, nie sposób jednak pominąć jej zaangażowania w tworzenie zrębów państwowości polskiej i propagowanie idei niepodległościowych, czego przykładem było wydanie Orędzia do Narodu Polskiego z dnia 7 października 1918 r., w którym obwieszczała niepodległość państwa polskiego. Ponadto Rada Regencyjna położyła podwaliny prawne i organizacyjne w zakresie tworzenia Wojska Polskiego, powołując Szefa Sztabu Wojska Polskiego. 27 października 1918 r. wydała Dekret w przedmiocie przejęcia władzy zwierzchniej nad wojskiem polskim oraz "Tymczasową ustawę o powszechnym obowiązku służby wojskowej". Co więcej, 4 listopada 1918 r. zarządziła powołanie do wojska wszystkich mężczyzn zdatnych do noszenia broni, przyjmowanie ochotników oraz tworzenie pułków i szwadronów ochotniczych w poszczególnych okręgach wojskowych.

Kamil Pluta