Archiwum Państwowe w Łodzi

Starodruki w zbiorach biblioteki Archiwum Państwowego w Łodzi

11 lutego 2011

Mianem starych druków określa się wydawnictwa publikowane od momentu wynalezienia druku tj. około 1450 roku do grudnia 1800 roku włącznie. Data ta obowiązywała na całym świecie. W Polsce datę taką ustalił wybitny kolekcjoner i bibliograf Karol Estreicher.

W I połowie XV wieku niemiecki złotnik i szlifierz Jan Gutenberg z Moguncji, "wymyślił sztukę drukarską, przez co nie rylcem, trzciną czy piórem, lecz z pomocą liter wykonanych ze spiżu robi się książki i to szybko, gustownie i pięknie" - jak opisywał w 1471 roku ten wynalazek profesor paryskiej Sorbony Wilhelm Fichet.

Wynalazek Gutenberga został rozpowszechniony w całej Europie. Zaczęto zakładać drukarnie, zwłaszcza w miastach będących ośrodkami uniwersyteckimi czy siedzibami duchownych.

Spośród starych druków wyodrębnia się inkunabuły - czyli pierwsze druki powstałe do roku 1500 (w niektórych krajach granica ta przesuwa się do 1530 roku). Szczególną wartość posiadają stare druki zaopatrzone w dedykację, marginalia, odręczne notatki - przez co posiadają własną historię - stanowią one unikaty i noszą miano cymeliów.

Cechą charakteryzującą starodruki jest ręczne wytwarzanie ich podstawowych składników: papieru, ilustracji i oprawy.

W skład księgozbioru Biblioteki Archiwum Państwowego w Łodzi wchodzą: druki zwarte ogólne, zbiór dotyczący Łodzi i regionu "Łodziana", zbiór Tadeusza Regera, zbiór czasopism regionalnych i ogólnych oraz zbiór starodruków.

Trudno jest ustalić drogę jaką starodruki przebyły i w jaki sposób się znalazły w zbiorach bibliotecznych ponieważ w dostępnych pomocach ewidencyjnych brak jest na ten temat wzmianek. Znaczną część starodruków stanowią dary od osób prywatnych, stowarzyszeń czy organizacji. Natomiast inna część starych druków trafiła do Archiwum wraz z dokumentacją archiwalną. Źródłem informacji w większości przypadków są noty proweniencyjne (pieczątki, podpisy), które znajdują się na kartach starodruków i pozwalają tym samym ustalić poprzedniego właściciela czy właścicieli.

Autor: Anna Miller

Galeria

  • Powiększ zdjęcie Biblia Jana Leopolity

    Biblia Jana Leopolity

  • Powiększ zdjęcie Biblia Jana Leopolity Bibja to jest. Xięgi Stharego y Nowego Zakony, na polski język z pilnośćią według Łáćińskiey Bibliey od Kośćiołá Krześćiáńskiego powssechnego przyjęthey, nowo wyłożona.

    Biblia Jana Leopolity Bibja to jest. Xięgi Stharego y Nowego Zakony, na polski język z pilnośćią według Łáćińskiey Bibliey od Kośćiołá Krześćiáńskiego powssechnego przyjęthey, nowo wyłożona.

  • Powiększ zdjęcie Biblia Jana Leopolity LEOPOLITA Jan ( Kasprowicz, Nicz, Nicius ) Jan Młodszy, (ok. 1523-1572, profesor teologii Akademii Krakowskiej, kaznodzieja, wydawca i korektor pierwszego katolickiego przekładu Biblii (tzw. Biblii Leopolity lub Szarffenbergowskiej)

    Biblia Jana Leopolity LEOPOLITA Jan ( Kasprowicz, Nicz, Nicius ) Jan Młodszy, (ok. 1523-1572, profesor teologii Akademii Krakowskiej, kaznodzieja, wydawca i korektor pierwszego katolickiego przekładu Biblii (tzw. Biblii Leopolity lub Szarffenbergowskiej)

  • Powiększ zdjęcie Biblia Jana Leopolity Wydrukowana w 1561 roku, w krakowskiej drukarni Szarffenbergów

    Biblia Jana Leopolity Wydrukowana w 1561 roku, w krakowskiej drukarni Szarffenbergów

  • Powiększ zdjęcie Biblia Jana Leopolity Brak pierwszej strony. Liczne uszkodzenia, przedarte karty. Zawiera wiele drzeworytów.

    Biblia Jana Leopolity Brak pierwszej strony. Liczne uszkodzenia, przedarte karty. Zawiera wiele drzeworytów.

  • Powiększ zdjęcie Biblia Jana Leopolity Proweniencja: Bibljoteka Szkoły Handlowej Kupiectwa Łódzkiego

    Biblia Jana Leopolity Proweniencja: Bibljoteka Szkoły Handlowej Kupiectwa Łódzkiego

  • Powiększ zdjęcie Biblia Jana Leopolity Sygn. 34/starodruki

    Biblia Jana Leopolity Sygn. 34/starodruki

  • Powiększ zdjęcie Swiat po Częsci przeyrzany Do druku podany w Krakowie, w Drukarni Franćiszka Cezarego J. K. M. y J. M. X. Biskupa Krakowskiego Xiąźecia Siewierskiego typografa. Roku Pańskiego 1697. w 4ce, arkuszy. Autor w dedykacyi wymieniony. Dedykowane Augustowi II wi

    Swiat po Częsci przeyrzany Do druku podany w Krakowie, w Drukarni Franćiszka Cezarego J. K. M. y J. M. X. Biskupa Krakowskiego Xiąźecia Siewierskiego typografa. Roku Pańskiego 1697. w 4ce, arkuszy. Autor w dedykacyi wymieniony. Dedykowane Augustowi II wi

  • Powiększ zdjęcie Swiat po Częsci przeyrzany BRATKOWSKI Daniel - Podczaszy Wendeński, działacz społeczny i poeta, zm. 1702 r.

    Swiat po Częsci przeyrzany BRATKOWSKI Daniel - Podczaszy Wendeński, działacz społeczny i poeta, zm. 1702 r.

  • Powiększ zdjęcie Swiat po Częsci przeyrzany Treścią dzieła są fraszki dotyczące stosunków domowych. Proweniencja : Eliaż Łoziński, z księgozbioru W. R. ( A?) Przy(?)ławskich. Oprawa: sklejone, papierowe karty, zapisane po łacinie; grzbiet z płótna. Sygn. 186/starodruki

    Swiat po Częsci przeyrzany Treścią dzieła są fraszki dotyczące stosunków domowych. Proweniencja : Eliaż Łoziński, z księgozbioru W. R. ( A?) Przy(?)ławskich. Oprawa: sklejone, papierowe karty, zapisane po łacinie; grzbiet z płótna. Sygn. 186/starodruki

  • Powiększ zdjęcie Skarb wielki województwa sieradzkiego

    Skarb wielki województwa sieradzkiego

  • Powiększ zdjęcie Skarb wielki województwa sieradzkiego ZAGAJOWSKI Ambroży

    Skarb wielki województwa sieradzkiego ZAGAJOWSKI Ambroży

  • Powiększ zdjęcie Skarb wielki województwa sieradzkiego Drukarnia u Wdowy y Dziecicow, Franciszka Cezarego, I. K. M. y J. O. X. I. M. Biskupa Krakowskiego, Xcia Siewierskiego Ordynar: Typografa, Roku Pańskiego 1724.

    Skarb wielki województwa sieradzkiego Drukarnia u Wdowy y Dziecicow, Franciszka Cezarego, I. K. M. y J. O. X. I. M. Biskupa Krakowskiego, Xcia Siewierskiego Ordynar: Typografa, Roku Pańskiego 1724.

  • Powiększ zdjęcie Skarb wielki województwa sieradzkiego Oprawa: skóra oklejona papierem

    Skarb wielki województwa sieradzkiego Oprawa: skóra oklejona papierem

  • Powiększ zdjęcie Skarb wielki województwa sieradzkiego Proweniencja: Heleny Mączynski Dziedziczki Goslubia Ostrowia Czemierzyna; ze zbiorów Wincentego Jędrkiewicza ; z Biblioteki Leopoldów w Rzepiszewie; Archiwum Miejskie w Łodzi. Sygn. 7/starodruki

    Skarb wielki województwa sieradzkiego Proweniencja: Heleny Mączynski Dziedziczki Goslubia Ostrowia Czemierzyna; ze zbiorów Wincentego Jędrkiewicza ; z Biblioteki Leopoldów w Rzepiszewie; Archiwum Miejskie w Łodzi. Sygn. 7/starodruki

  • Powiększ zdjęcie Rozmowy Artaxessa y Ewandra

    Rozmowy Artaxessa y Ewandra

  • Powiększ zdjęcie Rozmowy Artaxessa y Ewandra LUBOMIRSKI Stanisław Herakliusz (ok. 1642-1702), hrabia Szreniawa , pseudonim i kryptonim Stanisslaus Lysimachus Eques Polonus, mirobulius Tassalinus, S. L, S. L. M. K., marsz. W. kor., pisarz polityczny, poeta, prozaik, drama

    Rozmowy Artaxessa y Ewandra LUBOMIRSKI Stanisław Herakliusz (ok. 1642-1702), hrabia Szreniawa , pseudonim i kryptonim Stanisslaus Lysimachus Eques Polonus, mirobulius Tassalinus, S. L, S. L. M. K., marsz. W. kor., pisarz polityczny, poeta, prozaik, drama

  • Powiększ zdjęcie Rozmowy Artaxessa y Ewandra Proweniencja: Alexander Skarbek Kiełczewski, I. Wolanowski, Biblioteka Szkoły Kupiectwa Łódzkiego. Oprawa: skóra. Sygn.162/starodruki

    Rozmowy Artaxessa y Ewandra Proweniencja: Alexander Skarbek Kiełczewski, I. Wolanowski, Biblioteka Szkoły Kupiectwa Łódzkiego. Oprawa: skóra. Sygn.162/starodruki

  • Powiększ zdjęcie Porządek sądów y spraw mieyskich prawa maydeburskiego w Koronie Polskiey w Krakowie drukowany Roku Pańskiego 1616. Teraz znowu z pozwoleniem Starszych przedrukowany w Przemyślu, w Drukarni J. K. M. Kollegium Societatis JESU, Roku Pańskiego 1760.

    Porządek sądów y spraw mieyskich prawa maydeburskiego w Koronie Polskiey w Krakowie drukowany Roku Pańskiego 1616. Teraz znowu z pozwoleniem Starszych przedrukowany w Przemyślu, w Drukarni J. K. M. Kollegium Societatis JESU, Roku Pańskiego 1760.

  • Powiększ zdjęcie Porządek sądów y spraw mieyskich prawa maydeburskiego w Koronie Polskiey GROICKI Bartłomiej ( ok. 1536-1605), prawnik, podwójci i pisarz sądu wyższego na zamku krakowskim, autor dziel prawniczych w języku polskim, popularyzujących znajomość prawa miejski

    Porządek sądów y spraw mieyskich prawa maydeburskiego w Koronie Polskiey GROICKI Bartłomiej ( ok. 1536-1605), prawnik, podwójci i pisarz sądu wyższego na zamku krakowskim, autor dziel prawniczych w języku polskim, popularyzujących znajomość prawa miejski

  • Powiększ zdjęcie Porządek sądów y spraw mieyskich prawa maydeburskiego w Koronie Polskiey Na stronie tytułowej ozdobnik w postaci tarczy z monogramem IHS. Na odwrocie strony tytułowej herb a pod nim dwuwiersz Sarbiewskiego. Oprawa: tektura.

    Porządek sądów y spraw mieyskich prawa maydeburskiego w Koronie Polskiey Na stronie tytułowej ozdobnik w postaci tarczy z monogramem IHS. Na odwrocie strony tytułowej herb a pod nim dwuwiersz Sarbiewskiego. Oprawa: tektura.

  • Powiększ zdjęcie Porządek sądów y spraw mieyskich prawa maydeburskiego w Koronie Polskiey Proweniencja: Miejska Biblioteka Publiczna w Łodzi. Sygn. 6/starodruki

    Porządek sądów y spraw mieyskich prawa maydeburskiego w Koronie Polskiey Proweniencja: Miejska Biblioteka Publiczna w Łodzi. Sygn. 6/starodruki

  • Powiększ zdjęcie Nauka o krasomowstwie z ksiąg M. T. Cicerona

    Nauka o krasomowstwie z ksiąg M. T. Cicerona

  • Powiększ zdjęcie Nauka o krasomowstwie BOREYKO Józef tłum. (1729-1762), jezuita, profesor wymowy.

    Nauka o krasomowstwie BOREYKO Józef tłum. (1729-1762), jezuita, profesor wymowy.

  • Powiększ zdjęcie Nauka o krasomowstwie Na odwrocie strony tytułowej Ogińskich - brama (Oginiec, korona zamknięta, na dole Order orła Białego).

    Nauka o krasomowstwie Na odwrocie strony tytułowej Ogińskich - brama (Oginiec, korona zamknięta, na dole Order orła Białego).

  • Powiększ zdjęcie Nauka o krasomowstwie Oprawa: papier na skórze, na skórzanym grzbiecie motywy roślinne. Sygn. 251/starodruki

    Nauka o krasomowstwie Oprawa: papier na skórze, na skórzanym grzbiecie motywy roślinne. Sygn. 251/starodruki

  • Powiększ zdjęcie Zabawki wierszem i prozą Tom I. Edycja czwarta pomnożona w Warszawie 1785 w Drukarni J. K. Mci i Rzplitey uprzywil. Gröllowskiey. Do Jasnie Oświeconego Xcia Jmci Adama Czartoryskiego generała ziem podolskich.

    Zabawki wierszem i prozą Tom I. Edycja czwarta pomnożona w Warszawie 1785 w Drukarni J. K. Mci i Rzplitey uprzywil. Gröllowskiey. Do Jasnie Oświeconego Xcia Jmci Adama Czartoryskiego generała ziem podolskich.

  • Powiększ zdjęcie Zabawki wierszem i prozą Treść: sielanki , przykład uczynności, różne wiersze, przykład religii, sumienie; regestr.

    Zabawki wierszem i prozą Treść: sielanki , przykład uczynności, różne wiersze, przykład religii, sumienie; regestr.

  • Powiększ zdjęcie Zabawki wierszem i prozą Tom II. W Warszawie 1785 w Drukarni J. K. Mci i Rzplitey Uprzywil. Gröllowskiey.

    Zabawki wierszem i prozą Tom II. W Warszawie 1785 w Drukarni J. K. Mci i Rzplitey Uprzywil. Gröllowskiey.

  • Powiększ zdjęcie Zabawki wierszem i prozą

    Zabawki wierszem i prozą

  • Powiększ zdjęcie Zabawki wierszem i prozą Tom III. W Warszawie 1783 w Drukarni J. K. Mci i Rzplitey uprzywileiowaney Grölloowskiey.

    Zabawki wierszem i prozą Tom III. W Warszawie 1783 w Drukarni J. K. Mci i Rzplitey uprzywileiowaney Grölloowskiey.

  • Powiększ zdjęcie Zabawki wierszem i prozą Treść: Ogrody poema przez l Abbé Deljelle napifane, z Francuzkiego przetłumaczone Roku 1793; Dedykacja, Do czytelnika, Pieśni : pierwsza, druga, trzecia ,czwarta; Przydatek do ogrodow; regestr.

    Zabawki wierszem i prozą Treść: Ogrody poema przez l Abbé Deljelle napifane, z Francuzkiego przetłumaczone Roku 1793; Dedykacja, Do czytelnika, Pieśni : pierwsza, druga, trzecia ,czwarta; Przydatek do ogrodow; regestr.

  • Powiększ zdjęcie Zabawki wierszem i prozą Tom IV. W Warszawie 1783 w Drukarni J. K. Mci i Rzplitey uprzywileiowaney Gröllowskiey.

    Zabawki wierszem i prozą Tom IV. W Warszawie 1783 w Drukarni J. K. Mci i Rzplitey uprzywileiowaney Gröllowskiey.

  • Powiększ zdjęcie Zabawki wierszem i prozą

    Zabawki wierszem i prozą

  • Powiększ zdjęcie Zabawki wierszem i prozą Sygn. 260/starodruki

    Zabawki wierszem i prozą Sygn. 260/starodruki

  • Powiększ zdjęcie Dykcyonarz roślinny

    Dykcyonarz roślinny

  • Powiększ zdjęcie Dykcyonarz roślinny KLUK Krzysztof, przyrodnik polski (1739-1796). Pracował jako proboszcz w Ciechanowcu na Podlasiu.

    Dykcyonarz roślinny KLUK Krzysztof, przyrodnik polski (1739-1796). Pracował jako proboszcz w Ciechanowcu na Podlasiu.

  • Powiększ zdjęcie Dykcyonarz roślinny Tomy I-III współoprawne

    Dykcyonarz roślinny Tomy I-III współoprawne

  • Powiększ zdjęcie Dykcyonarz roślinny

    Dykcyonarz roślinny

  • Powiększ zdjęcie Dykcyonarz roślinny Oprawa: papier oklejony na skórze, na skórzanym grzbiecie nazwisko autora, tytuł oraz motyw roślinny

    Dykcyonarz roślinny Oprawa: papier oklejony na skórze, na skórzanym grzbiecie nazwisko autora, tytuł oraz motyw roślinny

  • Powiększ zdjęcie Dykcyonarz roślinny Proweniencja: ze zbioru botanicz. Dra B. M. Szancera, Bibljoteka Szkoły Handlowej Kupiectwa Łódzkiego

    Dykcyonarz roślinny Proweniencja: ze zbioru botanicz. Dra B. M. Szancera, Bibljoteka Szkoły Handlowej Kupiectwa Łódzkiego

  • Powiększ zdjęcie Dykcyonarz roślinny Sygn. 165/starodruki

    Dykcyonarz roślinny Sygn. 165/starodruki

  • Powiększ zdjęcie Kalendarz obywatelski

    Kalendarz obywatelski

  • Powiększ zdjęcie Kalendarz obywatelski KRASICKI Ignacy Błażej herbu Rogala (ur. 1735, zm. 1801), kryptonim literacki X. B. W. Xiąże - Biskup - Warmiński, poeta, prozaik, komediopisarz, encyklopedysta, tłumacz, biskup warmiński i arcybiskup gnieźnieński

    Kalendarz obywatelski KRASICKI Ignacy Błażej herbu Rogala (ur. 1735, zm. 1801), kryptonim literacki X. B. W. Xiąże - Biskup - Warmiński, poeta, prozaik, komediopisarz, encyklopedysta, tłumacz, biskup warmiński i arcybiskup gnieźnieński

  • Powiększ zdjęcie Kalendarz obywatelski Proweniencja: Biblioteka Szkoły Handlowej Kupiectwa Łódzkiego, 64 s. Sygn. 288/starodruki

    Kalendarz obywatelski Proweniencja: Biblioteka Szkoły Handlowej Kupiectwa Łódzkiego, 64 s. Sygn. 288/starodruki

Rozwiń Metryka

Podmiot udostępniający informację:
Data utworzenia:2011-02-11
Data publikacji:2011-02-11
Osoba sporządzająca dokument:Anna Miller
Osoba wprowadzająca dokument:Wojciech Kowaluk
Liczba odwiedzin:10654