Uroczystość wręczenia sztandarów pułkom polskim we Francji

Do kraju napływają wieści o postępach w budowie Armii Polskiej we Francji, tworzonej na podstawie dekretu prezydenta Raymonda Poincarego z 4 czerwca 1917 r. Jej trzon stanowią przybyli zza oceanu Polonusi z Ameryki Północnej, którzy odpowiedzieli na apel Ignacego Jana Paderewskiego, wzywającego do zbrojnej walki pod biało-czerwonym sztandarem. W szeregach wojska znaleźli się również Polacy zwolnieni z armii francuskiej i brygad rosyjskich we Francji, byli jeńcy i dezerterzy polscy z armii niemieckiej oraz ochotnicy rekrutowani spośród Polonii w Holandii, Wielkiej Brytanii, Brazylii i Argentyny. Na początku kwietnia 1918 r. stan liczebny Armii Polskiej wynosił blisko 11 tys. żołnierzy. W czerwcu 1918 r. zostaje sformowana 1 Dywizja Strzelców Polskich.

Utrzymanie i wyposażenie wojska zapewnia rząd francuski. Francuskie jest także najwyższe dowództwo. Natomiast kierownictwo polityczne nad Armią Polską sprawuje, założony i kierowany przez Romana Dmowskiego, Komitet Narodowy Polski z siedzibą w Paryżu, uznawany od końca 1917 r. przez Francję, Wielką Brytanię, Włochy i Stany Zjednoczone za oficjalne przedstawicielstwo odradzającej się Polski.

22 czerwca 1918 r. pod Brienne odbywa się uroczystość wręczenia sztandarów polskim pułkom. Sztandary ufundowały miasta francuskie: Paryż, Verdun, Nancy i Belfort. Merowie ofiarowują je prezesowi Komitetu Narodowego Polskiego, który dalej przekazuje je prezydentowi Francji. Historyczne przemówienia wygłaszają kolejno Roman Dmowski i Raymond Poincare. Następnie zaprzysiężone pułki otrzymują sztandary z rąk prezydenta Republiki Francuskiej.

Jesienią 1918 r., dzięki zabiegom Dmowskiego, Armia Polska zostanie uznana przez aliantów za "jedyną, samodzielną, sojuszniczą i współwalczącą armię polską". Otrzyma też polskiego Naczelnego Wodza w osobie gen. Józefa Hallera. Jej zasadnicza rozbudowa nastąpi już po zakończeniu wojny. W sile ponad 70 tys. żołnierzy, wraz z pełnym wyposażeniem (m.in. 98 samolotami i 120 czołgami), zostanie przetransportowana do Polski w okresie od kwietnia do połowy czerwca 1919 r. Włączona w struktury odradzającego się Wojska Polskiego, stanie się jego najlepiej wyszkoloną i uzbrojoną częścią składową.

Znaczenie polityczne powstania Armii Polskiej we Francji okaże się ogromne. Dzięki zbrojnemu zaangażowaniu Polaków po stronie państw Ententy przeciwko Niemcom, odrodzona w listopadzie 1918 r. Polska, zostanie zaliczona do grona zwycięskiej koalicji, co zapewni jej miejsce wśród zwycięzców na konferencji pokojowej w Wersalu.

Poniżej prezentujemy relację z przebiegu ceremonii wręczenia sztandarów pułkom polskim 22 czerwca 1918 r., opublikowaną w paryskim "Temps", a następnie przedrukowaną w polskim czasopiśmie "Z chwili", nr 14 z 1918 r.

Tomasz Walkiewicz